Jak bezpiecznie gasić urządzenia elektryczne podczas pożaru?

Pożar urządzenia elektrycznego stanowi poważne zagrożenie. Wymaga szybkiej i przemyślanej reakcji. Niewłaściwe działanie może prowadzić do porażenia prądem. Może też rozprzestrzenić ogień. Wyjaśniamy, jak postępować bezpiecznie. Dowiesz się, jakiej gaśnicy użyć.

Dlaczego gaszenie urządzeń elektrycznych jest niebezpieczne?

Gaszenie urządzeń elektrycznych pod napięciem jest bardzo ryzykowne. Głównym zagrożeniem jest porażenie prądem elektrycznym. Woda przewodzi prąd bardzo dobrze. Użycie wody może skończyć się tragedią. Może też znacząco rozprzestrzenić pożar. W czasie gaszenia zagraża nie tylko ogień. Ryzyko porażenia prądem jest wysokie.

Co najczęściej powoduje pożar urządzeń elektrycznych?

Wiele czynników może wywołać pożar. Najczęstsze przyczyny to wady techniczne sprzętu. Zwarcie w instalacji elektrycznej jest powszechnym powodem. Wadliwe okablowanie i wyposażenie elektryczne bywają problemem. Nieprawidłowe użytkowanie urządzeń również prowadzi do pożarów. Przeciążenie instalacji lub listew zasilających to częsta przyczyna. Nadmierne obciążenie gniazdka może doprowadzić do pożaru. Kurzenie się i zanieczyszczenia na grzejnikach elektrycznych stwarzają ryzyko. Kurz gromadzący się wewnątrz obudowy grzejnika bywa potencjalną przyczyną pożaru. W miejscach połączeń przewodów luźne zestyki są niebezpieczne. Zanieczyszczone zestyki także zwiększają ryzyko. Zastosowanie aluminium w instalacji elektrycznej bywa problemem. Zwiększa ryzyko utlenienia i powstania rezystancji zestykowej. To może prowadzić do pożaru. Wyłącznikami nadprądowymi o zbyt dużym prądzie znamionowym można spowodować przegrzewanie się przewodów. Bezpieczniki o zbyt dużym prądzie znamionowym działają podobnie. Przewody o zbyt małym przekroju mogą się przegrzewać. Dzieje się tak przy przeciążeniach lub zwarciach. Mechaniczne uszkodzenie urządzeń jest niebezpieczne. Niedbała naprawa też stwarza ryzyko. Zwarcie w pobliżu substancji łatwopalnych wywołuje pożar. Zepsute zabezpieczenia termiczne grzejników elektrycznych mogą doprowadzić do przegrzania.

Pierwsze kroki w przypadku pożaru urządzenia elektrycznego

Zachowanie zimnej krwi jest najważniejsze. Bezpieczeństwo stanowi priorytet. Jeśli urządzenie elektryczne zapali się, działaj szybko. Przede wszystkim należy je wyłączyć z sieci. Użyj wyłącznika lub odłącz wtyczkę. Gdy płomień uniemożliwia zbliżenie się, odłącz zasilanie główne. Możesz wyłączyć bezpieczniki lub wyłącznik nadprądowy. Odciągnij od płonącego urządzenia materiały łatwopalne. Pamiętaj o wdychanym dymie. Dym z płonącej elektroniki jest toksyczny. W przypadku płonącej elektroniki lub chemikaliów nie próbuj ich gasić. Ewakuuj się natychmiast. Opuść pomieszczenie w przypadku dużego pożaru. Ostrzegaj innych lokatorów. Następnie wezwij służby ratunkowe. Zadzwoń pod numer 998 lub 112.

• Zachowaj spokój.
• Wyłącz urządzenie z zasilania.
• Jeśli to niemożliwe, odłącz zasilanie w całym domu (bezpieczniki).
• Odciągnij materiały łatwopalne.
• W przypadku dużego pożaru, ewakuuj się.
• Wezwij straż pożarną (998, 112).

Jakiej gaśnicy użyć do gaszenia urządzeń elektrycznych?

Wybór odpowiedniej gaśnicy jest kluczowy. Nie każda gaśnica nadaje się do pożarów elektrycznych. Gaśnice nieprzewodzące prądu są najlepszym wyborem. Gaśnice proszkowe i śniegowe CO2 są najczęściej polecane.

Poniżej przedstawiamy rodzaje gaśnic i ich zastosowanie:

Rodzaj gaśnicy	Środek gaśniczy	Zastosowanie (klasy pożarów)	Bezpieczeństwo dla urządzeń elektrycznych	Limit napięcia	Uwagi
Proszkowa	Proszek (BC lub ABC)	A, B, C, (D)	Tak (nie przewodzi prądu)	Do 1000 V (wg niektórych źródeł do 10 kV)	Może uszkodzić delikatną elektronikę przez zanieczyszczenie proszkiem. Działa przez odcięcie tlenu.
Śniegowa (CO2)	Dwutlenek węgla (CO2)	B, C, E	Tak (nie przewodzi prądu, nie pozostawia zanieczyszczeń)	Do 10 kV	Bezpieczna dla elektroniki. Środek gaśniczy jest bardzo zimny (-78°C). Służy do gaszenia płonących gazów i cieczy. Nie jest przeznaczona do gaszenia ludzi.
Wodna-mgłowa	Woda w postaci mgły	A, (F)	Tak (przy niskim napięciu)	Do 1000 V	Wymaga ostrożności. Woda przewodzi prąd.
Pianowa	Piana	A, B	Nie zalecane	Nie stosować pod napięciem	Woda zawarta w pianie przewodzi prąd.
Halonowa (lub substytuty jak FE-36)	Halon (obecnie ograniczone z powodu ekologii) lub zamiennik	B, C, E	Tak (bezpieczna dla elektroniki)	Bezpieczna	Skutecznie gasiła pożary urządzeń elektronicznych. Nowoczesne zamienniki są bardziej ekologiczne.
Gazowa (systemy AGF)	Gaz (np. Inergen, FM-200)	Różne, w zależności od gazu (np. E)	Tak (stosowane w serwerowniach, rozdzielniach)	Wysokie napięcia	Stosowane w stałych instalacjach gaśniczych. Wysoki koszt.

Gaśnice proszkowe (BC lub ABC) są dopuszczone do gaszenia pożarów klasy A, B, C, a czasem D. Klasy pożarowe to: A (ciała stałe), B (ciecze), C (gazy), D (metale). Pożary urządzeń elektrycznych pod napięciem są klasyfikowane jako pożary klasy E. Każda gaśnica do gaszenia pożarów klasy E powinna mieć symbol E. Gaśnice proszkowe tworzą warstwę izolacyjną. Nie przewodzą prądu. Mogą być skuteczne. Gaśnice śniegowe (CO2) nie pozostawiają zanieczyszczeń. Są bezpieczne dla elektroniki. Gaśnice CO2 są rekomendowane do gaszenia sprzętu elektronicznego. Nadają się do urządzeń pod napięciem. Przy napięciu do 1000V można używać gaśnic proszkowych i śniegowych. Gaśnice na dwutlenek węgla są zatwierdzone do gaszenia pożarów klasy B, C, E (do 10 kV). Do gaszenia urządzeń pod wysokim napięciem (od 18 do 24 kV) używa się gaśnicy energetycznej. Odległość gaszenia dla wysokiego napięcia powinna wynosić co najmniej 1,5 metra. Gaśnice aerozolowe bywają efektywne. Stosuje się je w instalacjach elektrycznych pod napięciem. Gaśnice chłodnicze (oznaczenie OH) bywają stosowane. Używa się ich w pomieszczeniach z urządzeniami elektrycznymi. Gaszenie w pomieszczeniu z rozdzielnicą odbywa się systemem gazowym lub proszkowym. W pomieszczeniach takich jak serwerownie zaleca się stałe systemy gaśnicze.

Jak bezpiecznie gasić urządzenia elektryczne?

Przed przystąpieniem do gaszenia odłącz zasilanie. To najważniejszy krok. Użyj gaśnicy odpowiedniej do pożarów elektrycznych. Sprawdź oznaczenie E na gaśnicy. Stosuj się do instrukcji na gaśnicy. Gaszenie od góry w dół jest konieczne przy pożarze instalacji elektrycznej. W przypadku niewielkich pożarów można użyć ręcznika lub koca. Służą one do zdławienia ognia. Tlen można wyeliminować. Nakryj źródło ognia kocem. Możesz też zasypać ziemią. Obniżysz w ten sposób zawartość tlenu poniżej 15%. Nie używaj środków płynowych i pianowych. Przewodzą one prąd. Zawsze postępuj zgodnie z zasadami. Nigdy nie narażaj siebie ani innych.

• Odłącz zasilanie urządzenia.
• Wybierz gaśnicę z symbolem E.
• Stosuj gaśnicę proszkową lub śniegową (CO2).
• Gaszenie instalacji elektrycznej prowadź od góry w dół.
• Nie używaj wody ani piany.
• W małych pożarach użyj koca.

Zapobieganie pożarom urządzeń elektrycznych

Lepiej zapobiegać niż gasić. Regularne przeglądy urządzeń elektrycznych pomagają uniknąć awarii. Konserwacja urządzeń jest ważna. Unikaj nadmiernego obciążania gniazdek i listew zasilających. Nie podłączaj kilku urządzeń do jednego adaptera. To powoduje przegrzewanie się wtyczek. Wyłączaj nieużywane urządzenia. Zmniejsza to ryzyko pożaru i zużycie energii. Zapewnij odpowiednią wentylację urządzeń. Zapobiega to przegrzewaniu się. Sprzęt elektryczny nie powinien stać blisko materiałów łatwopalnych. Trzymaj go z dala od wody. Stosuj urządzenia z certyfikatami bezpieczeństwa. Nie naprawiaj urządzeń samodzielnie. Wymagane są odpowiednie kwalifikacje. Warto zainstalować automatyczne czujniki pożarowe. Czujniki dymu i tlenku węgla zwiększają bezpieczeństwo. Sprawdzaj stan instalacji elektrycznej. Unikaj przeciążania listew zasilających. Nie zostawiaj pracujących urządzeń bez nadzoru. Dotyczy to pralek czy zmywarek. Uszkodzenia, wady i błędy w użytkowaniu to częste przyczyny pożarów.

• Regularnie sprawdzaj urządzenia i instalację.
• Unikaj przeciążania gniazdek i listew.
• Wyłączaj nieużywane urządzenia.
• Zapewnij sprzętowi dobrą wentylację.
• Stosuj urządzenia z certyfikatami.
• Zainstaluj czujniki pożarowe.
• Nie zostawiaj pracujących urządzeń bez nadzoru.

Aspekty prawne i BHP

W gospodarstwie domowym odpowiedzialność spoczywa na właścicielu. W firmie odpowiada pracodawca. Wynika to z zasad BHP. Pożar instalacji elektrycznej jest sklasyfikowany w rozporządzeniu. Rozporządzenie pochodzi z 7 czerwca 2010 roku. Nie dzieli się na podgrupy materiałów. Stare instalacje elektryczne są bardziej narażone na pożar. Urządzenia pod napięciem wymagają szczególnej uwagi. Szkolenia PPOŻ dla pracowników są ważne. Zapewniają wiedzę o gaszeniu i zapobieganiu. Umieszczaj instrukcje gaszenia przy gaśnicach. Muszą być dobrze oznakowane. Przestrzegaj zasad bezpieczeństwa.