Jak technologia wpływa na naszą inteligencję i zdrowie?

Nowe technologie zmieniają nasze życie. Przynoszą korzyści, ale też wyzwania. Zastanawiasz się, jak wpływają na naszą inteligencję i zdrowie? Przeanalizujmy dostępne dane i opinie ekspertów.

Efekt Flynna: Wzrost i spadek IQ w XX i XXI wieku

W XX wieku ludzie stawali się coraz inteligentniejsi. Średnie wyniki testów IQ systematycznie rosły. Zjawisko to nazwano efektem Flynna. Wzrost wynosił około 3 punkty co dekadę. Dotyczyło to wielu krajów rozwiniętych.

Analiza 730 tysięcy testów IQ w Norwegii pokazała zmianę. Testy przeprowadzono na mężczyznach w wieku 18-19 lat. Badanie objęło okres od lat 70. do 2009 roku. Efekt Flynna osiągnął szczyt w połowie lat 70. ubiegłego wieku. Od tego czasu średnie IQ zaczęło spadać.

U osób urodzonych po 1975 roku IQ zaczęło się obniżać. Spadek wynosił nawet 7 punktów na pokolenie. Podobne wyniki przyniosły badania brytyjskich nastolatków sprzed dekady. Badanie norweskie z 2018 roku potwierdziło spadek o 7 punktów na pokolenie. Dotyczyło to lat 1962-1991. Społeczeństwo informacyjne może być mniej bystre. Wyniki analiz zaprzeczają tezie o ciągłym wzroście IQ.

Średni spadek IQ na pokolenie w Norwegii

Czy technologia obniża poziom inteligencji?

Obniżanie się średniego IQ pokrywa się z rozwojem społeczeństwa informacyjnego. Na lata 70. XX wieku przypadają początki Internetu. Wzrost znaczenia technologii w życiu człowieka zaczął się wtedy. Technologie ułatwiają życie. Pomagają, ale jednocześnie obniżają naszą inteligencję. Tak uważa dr Maciej Kawecki.

Smartfony i sztuczna inteligencja wyręczają ludzi. Dzieje się tak w wielu codziennych sprawach. Sposób internalizacji informacji bywa powierzchowny. To przekłada się na spadek poziomu inteligencji. Codzienna ekspozycja na technologie wpływa na zmiany struktury mózgu. Średnio spędzamy 8h dziennie przed ekranami. Naukowcy sugerują negatywny wpływ na zdolność koncentracji. Obecność smartfona utrudnia koncentrację. Wystarczy, że są obok nas. Odbierają moc przerobową naszego mózgu.

Badanie z University of Texas w Austin to potwierdza. Wzięło w nim udział 700 osób. Osoby bez telefonu w zasięgu radziły sobie lepiej. Dotyczyło to zadań wymagających skupienia. Obniżenie funkcji poznawczych to długoterminowy skutek korzystania z technologii. Należą do nich zaburzenia uwagi i rozwój demencji. Testy IQ mogą nie odzwierciedlać obecnej charakterystyki inteligencji. Konieczne jest opracowanie nowych metod pomiaru. Inteligencja w erze cyfrowej wymaga nowej definicji.

Negatywne skutki technologii dla zdrowia fizycznego

Smartfony prowadzą do wielu problemów zdrowotnych. Występują one na masową skalę. Długotrwałe używanie komputerów, tabletów i telefonów prowadzi do cyfrowego zmęczenia oczu. Objawy to rozmazany obraz, suche oczy, bóle głowy. Odczuwalny jest też ból szyi i ramion. Krótkowzroczność wzrasta na całym świecie. Dotyczy to szczególnie dzieci. Jest powiązana z czasem spędzanym przed ekranem. W Europie częstość krótkowzroczności wzrosła. Dotyczy to dzieci i młodszych dorosłych. W USA krótkowzroczność ma 40% populacji.

Głowa pochylona do przodu obciąża szyję i kręgosłup. Nadużywanie technologii może prowadzić do urazów palców i nadgarstków. Izolacja społeczna ma negatywne skutki. Wpływa na zdrowie psychiczne i fizyczne.

Technologia w sypialni zakłóca sen. Niebieskie światło ekranów tłumi melatoninę. Badania z 2015 roku wykazały negatywny wpływ niebieskiego światła. Dotyczy to rytmu dobowego i jakości snu. Brak snu to jedna z oznak nadmiernego korzystania z technologii.

Pandemia bezczynności i nadwaga to kolejne problemy. Obserwuje się wzrost otyłości. Zwiększa się agresja, depresja, lęk. Czas przed ekranami wpływa na dzieci i nastolatków. Badania z 2014 roku wskazują na problemy z zachowaniem, otyłość i sen. Częste korzystanie z mediów cyfrowych wiąże się z objawami ADHD u nastolatków.

Przewidywana liczba osób z wysoką krótkowzrocznością do 2050 roku

Technologia a zdrowie psychiczne i relacje społeczne

Nadmierne korzystanie z technologii może prowadzić do uzależnienia. Nazywa się to fonoholizmem lub SPA. Blisko połowa Amerykanów uważa się za uzależnionych od smartfonów. Nadużywanie smartfonów zwiększa ryzyko zaburzeń psychicznych. Należą do nich zaburzenia lękowe, obsesyjno-kompulsyjne, dysmorfofobia. Występują uzależnienia behawioralne i zaburzenia koncentracji. Smartfony mogą wzmacniać cechy zaburzeń osobowości.

Media społecznościowe mogą zwiększać poczucie izolacji i niepokój. Wpływają na demokrację. Wywołują radykalizację i podział społeczeństwa. Przyczyniają się do utraty zaufania i dezinformacji. Fake news rozprzestrzeniają się szybciej. Są bardziej udostępniane niż prawdziwe informacje. Fałszywe wiadomości docierają do 1500 osób 6 razy szybciej. Sean Parker z Facebooka mówił:

Podstawowym pytaniem było: Jak zdobyć jak najwięcej twojego czasu i świadomej uwagi?

Utrata prywatności to kolejne zagrożenie. Dziewięć polubień na Facebooku pozwala przewidzieć osobowość. Przewidzieć ją można na poziomie partnera czy rodziny. Facebook i Twitter szpiegują użytkowników. Analizują osobowości i sprzedają reklamy. Ryzyko przemocy w sieci jest wysokie. Należą do niej hejt, grooming i ruchy ekstremistyczne.

Pozytywne aspekty technologii

Technologia nie tylko szkodzi. Przynosi też wiele korzyści. AI już teraz znajduje zastosowanie w medycynie. Wspomaga diagnozowanie chorób i leczenie. Algorytmy uczenia maszynowego analizują ogromne ilości danych medycznych. AI wykrywa zmiany nowotworowe szybciej niż radiolodzy. Wykorzystywana jest w diagnozowaniu czerniaka i wykrywaniu COVID-19. AI w medycynie pozwala na dokładniejszą diagnostykę. Umożliwia indywidualne plany leczenia. Nowe badania sugerują, że technologie mogą chronić mózg. Chronią przed spadkiem zdolności poznawczych.

Korzystanie z komputerów i Internetu może chronić przed demencją. Aktywne używanie technologii wiąże się z 58% redukcją ryzyka zaburzeń poznawczych. Używanie technologii stymuluje mózg. Pomaga w utrzymaniu kontaktów społecznych. To było ważne podczas pandemii. Możliwość załatwiania spraw online wydłuża okres samodzielności seniorów. Nowoczesne narzędzia i aplikacje poprawiają funkcje poznawcze. Programy takie jak Lumosity i Elevate stymulują mózg. Poprawiają pamięć, koncentrację i szybkość reakcji.

Technologia pozytywnie wpływa na zdrowie. Dzieje się tak poprzez aplikacje zdrowotne. Umożliwia dostęp do dokumentacji medycznej online. Wirtualna rzeczywistość jest wykorzystywana w terapii poznawczej. Służy też do rehabilitacji neurologicznej. Urządzenia wearable monitorują nawyki zdrowotne. To wspiera zdrowie mózgu. Regularne korzystanie z technologii do treningu poznawczego poprawia pamięć roboczą. Zwiększa koncentrację i plastyczność mózgu.

AI znajduje zastosowanie w przemyśle i transporcie. Optymalizuje procesy produkcyjne. Przewiduje awarie maszyn. Autonomiczne pojazdy poprawiają bezpieczeństwo. Systemy zarządzania ruchem redukują korki. W handlu AI personalizuje oferty dla klientów. W edukacji systemy SI dostosowują program nauczania. Analizują wyniki i identyfikują obszary wsparcia.

Jak świadomie korzystać z technologii?

Eksperci ostrzegają przed negatywnymi skutkami technologii. Wpływają one na zdrowie, edukację i społeczeństwo. Dzieci i młodzież spędzają na ekranach za dużo czasu. Znacznie więcej niż zalecają wytyczne WHO. Dla dzieci 0-3 lata zaleca się brak dostępu. Dla 3-6 lat to maksymalnie 30 minut. Dla 6-10 lat to 45-60 minut. 79,4% dwulatków przekracza limit. 94,7% trzylatków robi to samo.

Wiele krajów wprowadza zakazy używania smartfonów w szkołach. Chiny zrobiły to w 2021 roku. Badanie PISA wskazuje na negatywny związek. Dotyczy to czasu korzystania ze smartfonów i wyników w nauce. Osoby korzystające więcej niż godzinę na lekcji osiągają gorsze wyniki.

Jak możemy świadomie korzystać z technologii? Oto kilka sugestii:

• Ogranicz czas spędzany na urządzeniach elektronicznych.
• Wyłącz powiadomienia podczas ważnych zadań.
• Stwórz strefę offline w domu.
• Regularnie praktykuj mindfulness i medytację.
• Stwórz harmonogram pracy z przerwami od ekranu.
• Używaj trybu 'Nie przeszkadzać’.
• Zrezygnuj z korzystania z telefonu bez celu.
• Zastosuj technikę Pomodoro.
• Ogranicz czas spędzany na social mediach.
• Wyznacz godziny bez smartfona wieczorem.
• Zachowaj odległość minimum 1 metra od telefonu na noc.
• Unikaj długich rozmów telefonicznych.
• Ogranicz czas korzystania z urządzeń dla dzieci.

Edukacja na temat wpływu technologii jest niezbędna. Musimy kształtować nawyki higieny cyfrowej. Ważna jest samoświadomość korzystania z urządzeń. Świadome zarządzanie czasem spędzanym na telefonie to klucz. Pomaga to poprawić koncentrację. Relacje międzyludzkie są ważne. Technologie nie mogą ich całkowicie zastąpić.